Boşaltım Sistemi

 Canlılığın devam etmesi için dışarıdan alınan besinler sindirime uğrarlar ve hücrelerde çeşitli görevler için kullanılırlar. Bazı besinler enerji vermek, bazı besinler yapıcı-onarıcı görevler yapmak, bazı besinler ise vücuttaki olayları düzenlemek için kullanılır. 

Hücrelerimize giren besin maddelerinin tamamı kullanılır mı? Her olayda olduğu gibi hücrede kullanılan maddelerin de bir kısmı kullanılamaz halde olduğu için artık madde olarak dışarı atılır. Yani hücreye giren maddelerin %100′ü kullanıp tükenmez.
Yandaki resimde de görüldüğü gibi atık maddeler dışarı atılırken toplardamarlara bırakılmaktadır.
Hücrede atık maddelerin oluşmasını bir odunun yanmasına benzetebiliriz. Odunlar enerji vererek yanarlar ve geriye kül bırakırlar. Hücredeki olaylar da buna benzemektedir. Besinler çeşitli görevlerde kullanılır ve geriye atık maddeleri kalır.

Toplardamara bırakılan atık maddeler kan yoluyla taşınırlar ve vücudun dışına çeşitli şekillerde dışarı atılırlar.

Bazı atıklar solunumla, bazıları terlemeyle, bazıları dışkılamayla, bazıları ise idrarla dışarı atılırlar.

Boşaltım Sistemi Organları
1- Böbrekler
Hücrelerde oluşan artık maddeler kana geçerler. Kirlenmiş olan bu kan eğer temizlenmezse zamanla gerçek görevini yapamaz hale gelir. Canlılığın devam etmesi için kandaki artık maddelerin temizlenmesi gerekmektedir. Böbreklerin görevi kirlenmiş olan kanı süzerek temizlemektir. Süzülme işleminden sonra oluşan atıklar çeşitli işlemlerden sonra idrar olarak dışarı atılır.

Yukarıdaki resimde böbreğin yapısı gösterilmektedir.
Böbrekler iki tanedir, bel omurlarının iki yanında bulunur. Şekil olarak fasulyeye benzeyen böbrekler yaklaşık 10cm uzunluğundadır.
Böbrek Atardamarı: Böbreğe kirli kanı getirir. ( Oksijeni ve artık maddesi fazla olan kanı taşır. )
Böbrek Toplardamarı: Süzülen kanı vücuda dağıtır. ( Karbondioksiti fazla, artık maddesi az olan kanı taşır)
Nefron: Kanı süzmekle görevli olan böbrek bölümüdür. Her böbrekte yaklaşık 1 milyon tanedir.
Böbrekte kanın süzülmesi şu aşamalardan geçerek gerçekleşir:

• Kan böbrek atardamarı yardımıyla böbreğe ulaşır ve süzme birimi olan nefronlarda süzülür.
• Yararlı maddeler emilerek tekrar kana verilir.
• Süzülerek temizlenen kan böbrek toplardamarıyla böbreklerden çıkar.
• Süzülme sonrasında kalan su, üre ve tuz idrar denilen sıvıyı oluşturur.
• Oluşan idrar üreterle(idrar borusu) idrar kesesine taşınır.
• İdrar üretradan dışarı atılır.

2 – Deri

Derinin boşaltımdaki görevi terlemeyi sağlamaktır. Terin içinde su, tuz ve bazı atık maddeler bulunur. İnsanvücudunda yüz, ayak ve elerde yoğunluklu olmak üzere 2 – 5 milyon arası ter bezi bulunur.

Hastalandığımızda veya hareket edip vücudumuz ısındığında çabucak terleriz. Bunun nedeni ter zerreleri buharlaşırken vücudun soğumasını sağlamaktır.

-

3 – Akciğerler
Akciğerler biri sağda diğer solda olmak üzere iki tanedirler ve göğüs kafesi içinde bulunurlar.
Akciğerlerin boşaltım sistemindeki görevi kanda bulunan karbondioksit ve suyu solunumla dışarı vermektir.

? Nefesimizde su buharı bulunduğunu kanıtlamak için cam şunu deneyebiliriz: Pencerenin camına oldukça yakından nefesimizi üflersek camda bir buğulanma oluşur. Bu buğu hepimizin bildiği su buharıdır.

4 – Karaciğer
Vücudun sağ tarafında, diyafram kasının altında bulunan karaciğerin ağırlığı yaklaşık 2Kg’dır. Koyu kırmızı renkte olduğu için bu ismi almıştır. Karaciğerin boşaltım sistemindeki görevi proteinlerin sindirimi sonrasında oluşan Amonyak gibi zehirli maddeleri Üreye çevirerek vücudun zarar görmesini engellemektir.

5- Kalın Bağırsak
Kalın bağırsak sindirim sonrası kalıntıların dışkı şeklinde atılmasını sağlar. Dışkının içeriği besin atıkları, su ve safra sıvısıdır.